Khổ vì... ngứa
Ngứa thực chất là một triệu
chứng của một bệnh nào đó
được thể hiện ra bên ngoài
bằng triệu chứng ngứa.
Ngứa là một phản ứng tự vệ
của cơ thể gặp ở mọi lứa
tuổi, không phân biệt giới
tính, hầu như không di
truyền (trừ ngứa do eczema)
và không lây (trừ ngứa do
ghẻ).
Bản chất của ngứa là do một
chất được tiết ra trong
dưỡng bào dưới da gọi là
histamin. Khi chất histamin
được tiết ra do một sự kích
thích nào đó mà chất kích
thích hoàn toàn xa lạ với cơ
thể, chất này sẽ kết hợp với
các nút tận cùng của thần
kinh (cúc tận cùng của các
đầu mút một dây thần kinh)
trên những thụ thể đặc biệt.
Khi da bị viêm do một
nguyên nhân nào đó hoặc dị
ứng một dị nguyên lạ (kháng
nguyên lạ) thì ngay lập tức
dưỡng bào dưới da sẽ tiết ra
chất histamin và sự kết hợp
tự nhiên giữa chất histamin
và cúc tận cùng của một dây
thần kinh sẽ tạo nên một
cảm giác ngứa.
Ngứa sẽ xuất hiện ngay tại
da vùng bị kích thích làm đỏ
da, nổi cục (sẩn) có khi to
bằng đồng xu, có khi tạo
thành từng mảng lớn (mề
đay).
Ngứa sẽ tạo nên phản xạ gãi,
có khi gãi là một giải pháp
tình thế làm giảm ngứa hoặc
hết ngứa nhưng rất nhiều
trường hợp càng gãi càng
ngứa (ngứa do kiến lửa đốt,
ngứa trong mề đay thì càng
gãi càng ngứa dữ dội...), có
khi gãi làm chảy cả máu
nhưng ngứa vẫn hoành hành
(ngứa trong chàm nhiễm
khuẩn).
[ TRANG CHỦ ]
Nguyên nhân
Mặc dù ngứa là một triệu
chứng nhưng người ta vẫn
chia nguyên nhân gây nên
ngứa thành hai loại: ngứa do
nguyên nhân ngoại lai và
ngứa do nguyên nhân bên
trong cơ thể (người ta gọi là
nguyên nhân nội sinh và
nguyên nhân ngoại sinh).
- Nguyên nhân ngoại sinh tức
là các nguyên nhân bên
ngoài cơ thể bao gồm các
tác động như côn trùng, ký
sinh trùng đốt (muỗi, ve, mò,
chấy, rận, kiến, ghẻ...) hoặc
do hóa chất trực tiếp tác
động như xà phòng, dầu gội
đầu, sữa rửa mặt, sữa tắm,
các loại kem dưỡng da, son
môi, phấn thoa mặt hoặc do
bụi phấn, phấn một số loài
hoa. Người ta cũng liệt kê cả
các tác nhân của một số vi
sinh vật như vi khuẩn (gây
nhiễm khuẩn ghẻ, nhiễm
khuẩn eczema), vi rut
herpes, thủy dậu, zona...
- Nguyên nhân nội sinh là
một số bệnh làm cho xuất
hiện triệu chứng ngứa như
bệnh viêm da tiếp xúc, viêm
da dị ứng (dị ứng thời tiết, dị
ứng với một số hóa chất);
bệnh nấm da (nấm da, nấm
kẽ, lang ben, nấm tóc, rận
mu...); bệnh sùi mào gà...
Một số bệnh thuộc nội tạng
cũng làm xuất hiện triệu
chứng ngứa như bệnh nhiễm
giun sán (giun đũa), bệnh
vàng da do lượng sắc tố mật
trong máu tăng cao, bệnh
suy thận, bệnh đái tháo
đường, viêm họng, mũi...
Nguyên nhân nội tạng còn do
thức ăn, nước uống không
phù hợp cũng gây ngứa như
một số người sau khi uống
bia, rượu là ngứa ngáy khó
chịu.
Trong một số trường hợp vết
thương ở da bắt đầu tái tạo
tổ chức mới (lên da non)
cũng gây ngứa. Trong trường
hợp này người ta giải thích
rằng do các đầu mút thần
kinh bắt đầu hồi phục và bị
kích thích sẽ gây ngứa.
Ngứa cũng xuất hiện tùy
theo bệnh, có khi ngứa liên
tục, ngứa khắp toàn thân
(mề đay) nhưng có khi ngứa
chỉ xuất hiện ban đêm như
ngứa trong bệnh ghẻ hoặc
ngứa chỉ xuất hiện tại vùng
da bị kích thích như ngứa do
muỗi đốt, kiến lửa đốt.
Ngứa đôi khi làm cho người
bệnh phát chán, gây cáu gắt,
khó chịu như ngứa do
eczema (chàm), mề đay, kiến
lửa đốt...
Làm thế nào để không ngứa
hoặc hết ngứa?
Ngứa là một triệu chứng với
muôn vàn các nguyên nhân
khác nhau, muốn để không
có ngứa xảy ra hoặc đã bị
ngứa rồi làm cho hết ngứa
thì tốt nhất là tìm được
nguyên nhân gây ngứa từ
bên ngoài hoặc từ bên trong
gây ra:
- Nếu do côn trùng đốt cần
cách ly côn trùng, ví dụ do
kiến, muỗi, ve, rận, chấy đốt
thì ngoài các biện pháp tiêu
diệt chúng theo kinh nghiệm
dân gian và hóa chất thì cần
có biện pháp cách ly chúng,
không tiếp xúc với chúng.
- Nếu do thức ăn, nước uống
như tôm cua, rượu, bia thì
nên kiêng được càng kỹ càng
tốt hoặc hạn chế đến mức tối
đa dùng chúng.
- Đối với một số người dị ứng
với quần áo (đặc biệt là
quần, áo lót) làm bằng sợi
tổng hợp thì nên thay bằng
loại vải bông.
- Những người mắc các bệnh
mà gây ngứa như ghẻ, hắc
lào, lang ben, nấm da, nấm
tóc, viêm da dị ứng, hoàng
đản, đái tháo đường... thì
nên đi khám bệnh để được
điều trị dứt điểm và có sự tư
vấn tường tận của thầy thuốc
cho người bệnh thì bệnh
càng chóng lành và không
hoặc hạn chế sự tái phát.
- Khi bị ngứa không nên gãi
nhất là gãi làm xây xước da
vì như vậy rất dễ nhiễm
khuẩn.
Theo PGS.TS.BS. Bùi Khắc
Hậu
Sức khỏe & Đời sống